زائر گرامي
آنچه در اين نوشته، به مطالعه ي آن خواهيد نشست، نتيجه تحقيقات و پژوهشهاي حوادثي است که در مسير سفر روحاني حج تمتع به اشکال مختلف، اتفاق افتاده واينک به صورت توصيه هايي چند، در اختيار شما عزيزان قرار گرفته است.

الف) قبل از عزيمت
1- حتماً قبل از سفر نسبت به تخليه حافظه تلفن و رايانه همراه، فلش مموري و يا دوربين عکاسي و فيلمبرداري خود از موارد غير ضروري اعم از عکسها و فيلم هاي خانوادگي و شخصي و شماره تلفن هاي مراکز مهم و خاص که در طول سفر با آنها کاري نداريد اقدام فرماييد.
2- زائرين محترمي که به جهت ابتلا به بيماري خاص نياز به مصرف داروهائي که بعضاً از مشتقات مواد مخدر است دارند، حتما با پزشکان معتمد سازمان مشاوره لازم را داشته باشند.
3- ارز مورد نياز خود را در ايران تهيه و درصورتي که ارز تهيه شده، نيازمند تبديل درکشور عربستان باشد، حتماً شماره سري آن را يادداشت کنيد تا در زمان تبديل، بامشکلاتي که در اين مقوله وجود دارد روبرو نشويد.
4- با توجه به حساسيت هاي موجود در کشور عربستان از به همراه آوردن هر نوع کتاب، نشريه و ... غير ضرور و حساسيت برانگيز خودداري کنيد و صرفاً از کتاب هايي که از سوي بعثه مقام معظم رهبري، تهيه و تدارک گرديده است و ورود آن به عربستان مجاز مي باشد با مشورت روحانيون محترم کاروان استفاده نماييد.
5- با توجه به وجود بازرسي هاي متعدد و جدي در فرودگاههاي مبدأ و مقصد، خصوصاًفرودگاه هاي عربستان که با استفاده ازکارشناسان خبره، سگهاي مواد ياب و تجهيزات کاملاً پيشرفته صورت مي پذيرد لازم است از عدم وجود هرگونه مواد مخدر و يا مشتقات آن در ساک هاي خود و يا لباس خويش اطمينان حاصل بنماييد چرا که در صورت کشف هرگونه مواد مخدر و به هر ميزان در وسايل و يا همراه زائر در فرودگاه هاي مبداء (ايران) علاوه بر پيگيري هاي قضايي قطعاً از عزيمت شما به سفر جلوگيري و ويزاي شما ابطال خواهد شد همچنين در صورت کشف هرگونه مواد مخدر و به هر ميزان در فرودگاههاي مقصد (عربستان) بدون شک، زائر در فرودگاه مربوط بازداشت و از همان جا روانه زندان مي شود که علاوه بر عدم امکان بجا آوردن مناسک حج، متاسفانه با توجه به وضع نامطلوب زندانهاي عربستان و شديد بودن مجازات برخورد با افراد معتاد و يا حاملين مواد مخدر تبعات منفي بسيار زيادي از قبيل صدمات جسمي و روحي و رواني و حيثيتي و ... براي زائر و خانواده وي به وجود خواهد آمد.
توصيه اکيد به عزيزاني که به هر دليل مجبور به مصرف مواد مخدر مي باشند، امتناع از سفر و نرفتن به اين سفر مي باشد.پليس عربستان از ورود هرگونه دارو که مشتقات و يا حاوي مواد مخدر و کدئين باشد، جلوگيري مي نمايد.

ب) فرودگاه مبدأ:
1- ضمن حضور به موقع (که سبب کاهش اضطراب شما خواهد بود) حتما پس ازدريافت گذرنامه و مدارک شناسائي خويش از صحت مندرجات آن و تطبيق عکس خود با ويزا مطمئن شويد.
2- درصورتيکه قصد استفاده از سيم کارت ايراني خود را در سفر نداريد، بهتر است آنرا از گوشي خارج و به همراهان بسپاريد و يا در جايي امن که از سرقت و يا گم شدن در امان باشد نگهداري نماييد.

ج) فرودگاه مقصد:
1. تشريفات ورود در فرودگاه هاي مدينه و جده به علت حساسيت هاي موجودبا تاخيرهاي متفاوتي صورت ميگيرد. توصيه مي شود ضمن حفظ خونسردي کامل و رعايت نظم و انضباطي که لازمه تسهيل در اين امر است، نسبت به ممنوعيت هاي موجود از قبيل گرفتن عکس، فيلم، صلوات هاي گروهي، شعارهاي جمعي و ساير مواردي که توسط مديران محترم، بيان مي شود، توجه لازم را مبذول فرماييد.
2- در صورت بروز هرنوع مشکل، اعم از اشکال احتمالي در شماره هاي ويزا و ...هرگز خود را درگير موضوع نکنيد. علاوه بر مدير و معاون محترم کاروان، نيروهاي ستادي سازمان حج وزيارت که مستقر در فرودگاه هستند نسبت به حل مشکل شمااقدام خواهند کرد.
3- مراقبت از اموال شخصي در طول سفر، يک وظيفه فردي است. در فرودگاه جده يا مدينه نيز از سالم رسيدن ساک خود، اطمينان حاصل نماييد تا در صورت نياز به بازرسي هاي گمرکي نيز با مشکل خاصي مواجه نگرديد.
4- با عنايت به قوانين و مقررات امنيتي عربستان، به هنگام ورود در فرودگاه هاي عربستان انگشت نگاري و تصوير برداري از چهره مسافران امري معمول و رايج بوده و اين مساله درخصوص اتباع همه کشورها بطور مستمر و يا تصادفي صورت مي پذيرد. لذا نسبت به اين مساله هيچ گونه حساسيتي نشان ندهيد.

د) اقامت در هتلهای مدينه منوره و مکه معظمه:
1-پس از رسيدن به هتل محل اقامت، ضمن تحويل کليد اتاق و توجه به توصيه هاي مديرکاروان و مدير ايراني هتل، کارت آدرس هتل يا ساختمان را دريافت نماييد و براي پيشگيري از سرقتهاي احتمالي که ممکن است از داخل اتاقها صورت پذيرد،جهت نگهداري از پول و اشياء قيمتي همراه خود، از صندوق امانات که ممکن است در اتاق مدير و يا سالن هتل باشد، استفاده کنيد.
2- در صورت بروز هرگونه مشکل و يا هر درخواستي مراتب را به مدير و يا معاون کاروان و ياکارکنان ايراني که در هتل شما مستقر هستند در ميان بگذاريد و جداً از برقراري ارتباط باکارکنان غير ايراني در هتل پرهيز نماييد.
3- از تردد به قسمت هايي از هتل که احياناً در اختيار مسافران سايرکشورها و يا خالي از مسافر باشد جداً پرهيز نماييد.
4- به هيچ وجه از آسانسورهاي حمل بار که عموماً به زير زمين هاي هتل راه دارد استفاده ننماييد. خصوصاً بانوان محترمه و کودکان .
5- از تنها گذاشتن کودکان و دختران نوجوان و يا افراد کهنسال در داخل اتاق ها و ... بپرهيزيد.
6- د رهتل محل اقامت حتماً درب ها و پله هاي خروج اضطراري و محل استقرار کپسول هاي آتش نشاني رايافته  و ياد بگيريد.
7- ورود عوامل بومي و غير ايراني بدون هماهنگي و حضور مسئولين کاروان به قسمت خواهران ممنوع بوده و در صورت مشاهده مراتب را به اطلاع مدير کاروان برسانيد.
8- نسبت به ورود افراد ناشناس و غير ايراني به قسمتهاي محل استقرارخود حساس بوده و در صورت ورود افراد ناشناس مراتب را سريعاً به مدير کاروان اطلاع دهيد.


ه) رفت و آمد به حرمين :
1- مسيرهاي رفت و آمد به هتل محل اقامت را خوب ياد بگيريد ودرصورتي که هتل شما سرويس حمل و نقل دارد حتماً از آن استفاده کنيد و حتي المقدور از وسائط نقليه شخصي استفاده نکنيد و در صورت نياز از تاکسي استفاده شود.
2- در ترددهاي خياباني و اماکن شلوغ همواره مراقب جيب و کيف و وسايل خود باشيد، متاسفانه به کرات شاهد سرقت هايي از قبيل جيب زني، کيف قاپي،سرقت گوشي همراه و وسايل از زائران محترم بوده ايم.
3- به هيچ وجه در درگيريهاي خياباني مداخله نفرماييد و از برقراري مراودات اضافي و غير ضروري با بيگانگان بپرهيزيد. ساختگي بودن برخي از اين دعواها وسوء استفاده از دخالت دلسوزانه زائرين مشکلاتي را بدنبال داشته است.
4- رواديد صادره براي شما به منظور زيارت است لذا توصيه مي شود از گشت و گذارهاي تفريحي درحومه شهرها و همچنين تردد به شهرهاي ديگر جداًپرهيز فرماييد که عدم رعايت آن مي تواند بهانه اي جهت بازداشت شما باشد
5-  در صورت بروز تصادف و يا مشاهده آن حتما شماره خودرويي که با شما و يا ساير زائرين ايراني اصابت نموده را يادداشت نماييد و در صورت اعزام به بيمارستان حتما مدير يا معاون کاروان را در جريان قرارداده ودر هيچ يک از مراکز عربستان اعم از بيمارستان،مرکز شرطه (کلانتري)، بازداشتگاه و ... بدون حضور ايشان و يا نماينده سازمان حج و زيارت برگه هايي را که از محتويات آن اطلاع نداريد امضاء نفرماييد.

و) حرمين شريفين و اماکن مقدسه:
1- رعايت قوانين و مقررات کشور ميزبان و احترام به آن، به طور عموم يکي از ضرورتهاي لازم است که قواعد حاکم بر حرمين شريفين نيز از جمله آنهاست، لذا انجام ندادن موارد زير که برخي از نکات برجسته اين قواعد است، اکيداً توصيه مي گردد.
استفاده ازمُهر براي خواندن نماز، عکسبرداري و فيلمبرداري، قرائت دعا با صداي بلند، رفت و آمد از مقابل نمازگزاران، اقامه نماز فرادي هنگام نماز جماعت، بوسيدن ضريح و حرم شريف نبوي يا بقيع مطهر، قرائت دعاهاي گروهي، نوشتن يادداشت در قرآن ها، جدال و درگيري، فرياد زدن، روي زمين گذاشتن قرآن و رعايت نکردن نظافت.
2- بعضاً زمان ورود بانوان محترم به حرم شريف نبوي در بازرسي هايي که انجام مي شود از همراه داشتن گوشي تلفن همراه، دوربين عکاسي و وسايل اضافي ممانعت مي گردد وچون اين عمل بدون سازمان وبرنامه ريزي انجام مي شود احتمال سوء استفاده افراد فرصت طلب و مفقودشدن و يا حتي سرقت گوشي هاي زائرين متصور است.
3- سعي فرماييد با مامورين و نيروهاي خدماتي مسجدالحرام و حرم شريف نبوي همکاري داشته باشيد و از بحث و جدل و يا دخالت در کار پليس مستقر در حرمين جداً پرهيز نماييد.
4- دوربينهايي که در حرمين شريفين کار گذاشته شده است، به صورت دائمي در حال رصد کردن افراد حاضر در اين مکان هاست که اين مساله شامل قسمت بانوان نيز مي باشد. توصيه مي شود زائرين محترم در رفتار خويش و خصوصاً بانوان محترمه نسبت به رعايت کليه مسائل شرعي از جمله حجاب دقت لازم را داشته باشند.
5- برخي عوامل تندرو و مغرض که تمامي تلاش خود را براي اختلاف افکني بين مسلمانان (شيعه و سني)مي نمايند، اقدام به اعمالي از قبيل توهين به شيعيان و ايجاد مزاحمت به هر بهانه اي مي نمايند، شايسته است از هرگونه بحث و جدل و درگيري با آنها پرهيز فرماييد.
6- با توجه به حساسيت پليس و نيروهاي تبليغي سعودي، از به همراه داشتن انواع روزنامه، نشريه، بولتن، اطلاعيه، ديسکت، سي دي، لپ تاپ، کتاب و ... در محوطه حرمين شريفين و يا هنگام عبور از مسجدالنبي(ص) و مسجدالحرام که بعضاً باعث دستگيري زائرين گرديده، جدا خوداري نماييد.
7- در فرهنگ مردم کشور ميزبان  بلند کردن کفش به طرف کسي جزو بدترين توهين ها قلمداد مي شود، دقت کنيد اگر کفشهاي خود را همراه مي بريد حتماً آنها را در کيسه مربوط قراردهيد.
8- از استفاده از سجاده هايي که بر آنها تصويرضريح ائمه(ع) ويا اسامي و القاب ائمه اطهار(ع) منقوش است خودداري نماييد.
9- در حرمين شريفين همواره مراقب جيب، کيف و محل نگهداري پول و اشياء قيمتي خود باشد، سارقين هميشه و در شکل هاي مختلف در کمين بوده و مترصد فرصت جهت سرقت هستند.

نکات ويژه که بايد در حرمين دقت شود:
1- يکي از مقرراتي که در مسجد الحرام وجود دارد و بطور جدي اجرا و بعضاً عدم رعايت آن سبب دستگيري و بازداشت زائر مي شود قائده اي بنام(تلصيق ) است، آقايان محترم در هنگام طواف مراقب باشند تا حتي المقدور بدن آنها با بانواني که جلوي آنها قرار ميگيرند تماس برقرار نکند معمولاً دستگيري به اين اتهام در کنار حجر الاسود که از شلوغي خاصي برخوردار و با دوربين هاي مدار بسته متعدد کنترل مي شود اتفاق مي افتد لازم به ذکر است بدليل اينکه عموماً زنان دستگير نمي شوند اثبات اينکه شما محرم خويش را جهت استلام حجر همراهي مي نموده ايد کاري دشوار و شايد طولاني باشد و تا اثبات موضوع چندروزي را در بازداشت باشيد. بديهي است اگر خانمي از شما شاکي شود برخورد و پيگيري به شکل مضاعف تري صورت مي گيرد پس نهايت دقت را بفرماييد.
2-  قبرستان مطهر بقيع و در کنار محل دفن ائمه اطهار(ع) به علت وجود مامورين امر به معرف و نهي از منکر سعودي يکي از پر مسئله ترين مکان هاي زيارتي عربستان است، عوامل مغرض و تندرو که صرفا تمام همت خود را براي اختلاف و تفرقه افکني بين مسلمانان صرف  مي نمايند، در تلاش هستند تا با ايجاد فرصت به تبليغ خويش و توهين به مقدسات و باورهاي شيعيان و بعضاً اهل سنت بپردازند، مراقب باشيم با ورود به بحث و جدل با ايشان، اين فرصت را به آساني در اختيار آنها قرار ندهيم. با عنايت به روش تبليغي اين افراد که عموماً مباحثه را به مجادله تبديل مي کنند وهمچنين کوتاهي فرصت حضور در بقيع، شايسته است به جاي پرداختن به مجادله بي ثمر، بهره معنوي از حضور در بقيع را برده و فقط مشاهدات خود را به مسئولين کاروان و ستاد گزارش نماييد.
3- در تمام مراحل زيارت و حضور در حرمين شريفين و اماکن مقدس همواره مراقب رفتار خود باشيد و از انجام کارهاي بدون اساس و غير ضرور مانند، برداشتن خاک از بقيع، انداختن عريضه در داخل حرمين شريفين و ياقبور ائمه(ع) ، تلاش اضافي براي لمس نمودن قبور ائمه، تهيه فيلم و تصوير و ... جداٌ بپرهيزيد. موارد فوق بطور جدي و با کنترل دقيق توسط دوربينهاي مدار بسته که در تمامي اين اماکن وجود دارد پيگيري مي شود.

تعامل با افراد غير ايراني:
-1 در تعاملات خود با بيگانگان (عوامل غير ايراني هتل، رانندگان، فروشندگان و...) نهايت دقت را داشته باشيد و از دادن هرگونه اطلاعات فردي شامل تلفن وآدرس خوددرايران و يا مطالب مهم ميهن عزيزمان به آنها خودداري فرماييد. داشتن مراوده وارتباط با افراد خارجي دليلي جهت اعتماد کردن به آنها نمي باشد.
-2 بعضا افرادي ازسوي عوامل تندرو ومغرض علاوه بر برخوردهاي نامناسب،شماراطعمه قرار داده وباطرح مسائل عقيدتي وسئوال پيرامون آن عامل بازداشت شما مي شوند،لذا شايسته است غيرازافراد مسئول در اين زمينه ساير زائرين از پاسخگويي وايجاد تعامل اين چنيني جدا خودداري نمايند.
-3 نسبت به تمامي تماسها وارتباطات بدون زمينه قبلي حساس باشيد واز پاسخگويي به تماسهاي تلفني، بلوتوث، پيامکهاي ناشناس و همچنين از پذيرش دعوت به مهماني و يامراکز ديگر خودداري نمائيد.
-4 مکالمات بين الملل، مکالمات حساس وقابل شنود است لذا از طرح مسائل مهم کشور درمکالمات خودداري شود.
-5 به هيچ وجه به مسائل سياسي کشور ميزبان ورود نکرده وازهرگونه اظهار نظرپيرامون مقامات مملکتي و يا سياستهاي کشور ميزبان خودداري نمائيد.
-6 در صورتيکه مسئولين و مقامات کشوري و لشکري، همسفر شما هستند از بيان عناوين آنان در حضور جمع و خصوصا بيگانگان و همچنين در تماسهاي تلفني جداخودداري کنيد.


رهنمودهاي مقام معظم رهبري (مدظله العالي)پيرامون تعامل با حجاج ديگر کشورها:
در ديدار با برادران مسلماني که از کشورهاي ديگر آمدهاند، آنهايي که اهل زبانندو مي توانند حرف بزنندبا زبان اظهار محبت کنند،اظهار تعارف کنند،برروي نقاط مشترک تکيه کنند.آنهايي که اهل حرف زدن نيستند باعمل؛ جابدهيد، مهرباني کنيد،محبت کنيد،بعضي از سختيها وخشونتها را تحمل کنيد.
يکي ممکن است تنه بزند-شمادرمقابلش لبخند بزنيد،عملا سعي کنيد اين ارتباط بوجود بيايد؛نه فقط براي اينکه آبرووعزت ايران و ملت ايران راحفظ کنيد که البته اين درجاي خودش خيلي مهم است،چقدر خوب است که يک ملت بتواند کرامت خود،ارزش خود،پايبندي خود به آداب واخلاق انساني واسلامي را نشان بدهد،بلکه براي اينکه ارتباط قلبي برقرار شود ،اهل هرنژادي است،اهل هر زباني است،اهل هر مذهبي است،مسلمان است؛ او هم مثل شما به عشق کعبه آمده،به عشق پيغمبر(ص) آمده،اوهم دارد همين راه را ميرود، او هم با خداي متعال دارد حرف ميزند، هر چه ميتوانيد اين وجه مشترک را به رخ يکديگر بکشيد،بفهمند اين وجه مشترک وجود دارد.
ديدار با کارگزاران حج سال (91)

دستگيري و يا بازداشت:
جهت پيشگيري از بازداشت شدن در کشور بيگانه بهترين کار رعايت قوانين آن کشور و مرتکب نشدن به اعمال خلاف مقررات و قانون کشور ميزبان است و اما در صورت بازداشت و دستگيري به هر دليل:
1- به هيچ وجه به خود اضطراب راه نداده و خونسرد باشيد. شما به صورت قانوني وارد آن کشور شده ايد و پيگيري هاي لازم از سوي سازمان حج و زيارت و کنسولگري ايران صورت خواهد پذيرفت.
2- حتماً هنگام بازداشت از طريق ساير زائرين ايراني و يا خودتان مراتب را به اطلاع مدير و يا معاون کاروان برسانيد.
3- از امضاء هرگونه برگه اي که به محتوي آن علم نداريد خودداري فرمائيد و درخواست کنيد نماينده سازمان حج و زيارت و يا نماينده کنسولگري ايران حضورپيدا نمايند.
طبق ماده 36 کنوانسيون وين که از قوانين بين المللي مي باشد، هر فردي که در کشور ديگر بازداشت شود ميبايست با حضور نماينده رسمي کشور متبوع خودش در کشور ميهمان مورد بازجوئي قرار گيرد.
در صورت آشنايي و تسلط به زبان عربي و انگليسي باز توصيه مي شود درخواست نماينده ايراني را بفرماييد چرا که آنها علاوه بر تسلط بر زبان، به امور جاري و پيگيري ها و ... نيز واقف هستند.
4- از دادن هرگونه اطلاعات اضافي و يا اطلاعات شخصي خود در ايران از قبيل آدرس و تلفن، شغل و ... خودداري و صرفاً آدرس و تلفن هتل محل اقامت خود را در شهر مدينه منوره و يا مکه معظمه اعلام فرماييد.
5- از هرگونه بحث اضافي و يا درگيري فيزيکي با مأمورين بطور اکيد خودداري ودر محيط بازداشت به کسي اعتماد نکنيد.

ميقات ها و مشاعر مقدسه

الف) ميقات
هنگام حضور در ميقات ها (مسجد شجره و مسجد جحفه) جهت محرم شدن، ضمن حفظ خونسردي کامل خويش لازم است موارد ذيل را مدنظر داشته و در رعايت آنها خود را ملزم بدانيد.
• هنگام پياده شدن از اتوبوس ها، در محل ميقات ها و يا مواقف از کاروان جدا نشويد و محل استقرار اتوبوس خود در پارکينگ مربوطه و مسير تردد از اتوبوس تا داخل مسجد را کاملاً به خاطر بسپاريد.
• زمان پياده شدن از اتوبوس سعي کنيد وسايل اضافي با خود نبريد و مراقب وجوه نقد خود باشيد.
• در صورت جدا شدن از کاروان خود و يا فراموش کردن محل پارک اتوبوس خود در پارکينگ، با مدير، معاون و يا عوامل کاروان تماس بگيريد و در صورت نياز به راهنمايي مي توانيد به برادران امداد و راهنماي سازمان حج و زيارت که با لباس فرم و کلاه مخصوص امداد و راهنماي حجاج ايراني در محل ميقا تها حضور دارند مراجعه تا آنها شما را راهنمايي نمايند.
• مقررات و قوانين ميقات ها از قبيل عدم تصوير برداري، عدم ورود به قسمت بانوان و ... را با دقت رعايت فرماييد.
• بعضاً مشاهده شده شرکت هاي مختلف جهت تبليغ خود اقدام به توزيع چتر، جا کفشي و... مي نمايند، مراقب باشيد سرگرم شدن به دريافت اين گونه هدايا و يا خريد، شما را از امور اصلي خود باز ندارد.
• از سوار شدن به اتوبوس هاي ديگر و خصوصاً، اتوبوسهاي مسافران غير ايراني اکيدا خودداري فرماييد.
• شايسته است در طول سفر رفتن به ميقات ها و محرم شدن و ان شاء الله انجام مناسک، همواره از تجارب و راهنمايي هاي مديران و روحانيون محترم کاروان استفاده نموده و بدون نظر و هماهنگي آنها اقدامي نکيند.
• از لحظه حرکت از ايران، حرکت به سوي ميقات، تا حرکت به سوي مشاعر مقدسه دقت کنيد همواره کارت شناسائي زائر همراه شما باشد.

ب) عرفات
• شايسته است پيش از زمان فراررسيدن حرکت به سوي مشاعر مقدسه نسبت به جمع کردن وسايل خود و تحويل اشياء قيمتي و وجوه نقد به صندوق امانات و قراردادن اشياء و کالاهاي قيمتي خود در محل امن با هماهنگي مدير محترم کاروان اقدام نموده و از همراه داشتن هرگونه وسايل اضافي خودداري فرماييد.
• با توجه به شباهت بسيار زياد چادرها و محل استقرار زائرين تمامي کشورها در صحراي عرفات، توصيه اکيد مي شود حتي المقدور تلاش کنيد زياد از چادر محل استقرار کاروان خارج نشده و يا از چادر کاروان خود زياد فاصله نگيريد.
• درصورت جدا شدن از کاروان و يا فراموش کردن مسير چادرخود به نيروهاي امداد و راهنماي حجاج ايراني که با لباس فرم وکلاه مخصوص در محل حضوردارند مراجعه تا آنها شما راياري دهند.
• درصورتي که به هر دليل از چادرهاي ايراني دور افتاديد، تلاش کنيد تا از طريق پرچم هاي برافراشته و يا بالن هاي به رنگ پرچم مقدس جمهوري اسلامي ايران محل چادرهاي ايرانيان را پيدا کنيد و يا در صورت نياز به پليس مراجعه و با ارائه کارت زائر خويش از آنها ياري بجوييد.
هنگام خروج از صحراي عرفات مطابق برنامه ريزي مديران کاروانها عمل کنيد و از حرکت انفرادي خودداري فرماييد.
• اگر به هر دليلي از کاروان خود جدا افتاديد ستادهاي مستقر در عرفات وظيفه دارند تا خروج آخرين زائر محيط را ترک ننمايند.

ج) مشعر الحرام(مزذلفه)
• در زمان وقوف در مشعرالحرام، با توجه به شرايط خاص آنجا که چادري وجود ندارد دقت کنيد تا ازمحل استقرار کاروان خود دور نشويد و همواره در کنار ساير هم کارواني هاي خود باشيد.
• هنگام خروج از صحراي مشعر الحرام به سوي سرزمين منا، تمام تلاش خود راداشته باشيد تا همراه کاروان خود حرکت کنيد تا در مبادي ورودي سرزمين منابه مسيرهاي ديگر نرويد و از محدوده چادرهاي ايراني خارج نشويد و حتما از ترددهاي انفرادي خودداري نماييد.

د) سرزمين منا
• هنگام ورود به سرزمين منا در صورت جداماندن ازهم کارواني ها تمام همت خود راتنها صرف رسيدن به چادرهاي ايرانيان کنيد، تا بتوانيد پس از رسيدن به چادرهاي ايرانيان با کمک گرفتن از واحد امداد و يا ساير مديران ايراني به چادر محل استقرار کاروان خود برسيد.
• عموماً واحد امداد و راهنماي حجاج ايراني نسبت به نصب پرچم ايران وتابلوهاي راهنما در مسير ورودي به سرزمين منا اقدام مي نمايند که    مي توانيدبا استفاده و دقت بر تابلوهاي راهنما به سمت چادرهاي ايراني هدايت شويد.
• در سرزمين منا نيزچادرها و فضاي استقرار حجاج سراسر دنيا کاملا شبيه به يکديگر است لذا تلاش کنيد تا چادر محل استقرار خود و مسير تردد به رمي جمرات را خوب ياد گرفته و به خاطر بسپاريد و در صورت استفاده ازنشانه گذاري دقت کنيد از نشانه هاي ثابت و غير مشابه استفاده کنيد.
• شايسته است نقشه هاي محل استقرار چادرهاي ايراني را از طريق مسئولين محترم کاروان دريافت کنيد تا مورد استفاده شما قرار گيرد.
• با توجه به طولاني تر بودن زمان حضور شما در سرزمين منا نسبت به سرزمين هاي عرفات و مشعر الحرام و در صورت نياز به گشت و گذار، تمام سعي شما اين باشد تا از چادرهاي ايراني دور نشويد و از تردد در محل استقرار چادرهاي ساير کشورها خودداري فرماييد.
• درصورت قصد خروج از سرزمين منا حتماً با اطلاع و مجوز مديرکاروان و روحاني محترم کاروان اقدام فرماييد.
• از ارتباط گيري با حجاج ساير کشورها خارج ازعرف معمول زيارت و حج خوداري فرماييد.

توصيه هاي عمومي:
1-کارت شناسايي زائر که به شما تحويل مي گردد را همواره تا پايان سفر از خود جدا نکرده و در حفظ و نگهداري آن کوشا باشيد.
2- در صورت جدا شدن از هم کارواني ها ضمن حفظ خونسردي کامل از تحرک اضافي پرهيز و در صورت امکان با مدير يا معاون و يا هر يک از هم سفران تماس و مراتب را اطلاع دهيد و يا به هتل ها و چادرهاي محل اقامت ايرانيان و يا دفاتر ستادها که عموماً با پرچم جمهوري اسلامي ايران مشخص است مراجعه و يا در نهايت با مراجعه به پليس و ارايه کارت شناسايي، خود را به همسفران برسانيد، به هيچ وجه نگران گم شدن نباشيد.
3-کتب، نوار و نشريات و... که در عربستان توزيع ميشود را تا حد امکان دريافت ننموده و در صورت دريافت بهترين کار اين است که تحويل روحاني و يا مدير کاروان دهيد.
4-بهتر است بروشور حاضر را قبل از سفر بطور کامل مطالعه وهمراه خود به کشور عربستان نبريد.
5- فراموش نشود استعمال دخانيات در عربستان ممنوع بوده و انجام اين عمل درحرمين شريفين و يا محوطه بيروني آنها بعضاً سبب بازداشت افرادگرديده است.
6- بعضاً مشاهده شده برخي افراد سودجو با ارسال پيامک و اعلام اين که شما در مسابقه اي برنده و يا در صورت ارسال پيامک به شماره اي از تخفيفي بهره مند ميشويد و يا ... از شما بخواهند پيامکي و يا تماسي را با شماره اي برقرار فرماييد. در پي اين ارتباط کل مبلغ شارژ سيم کارت شما را تخليه مي نمايند.
7- حفظ شأن و شئونات اخلاقي را در تمام مراحل سفر سرلوحه امور  خود قرار داده و همواره به ياد داشته باشيد شما نمايندگان کشور پر افتخار و سربلند جمهوري اسلامي ايران مي باشيد.
8-  بانوان محترمه ضمن حفظ حجاب اسلامي از پوششهايي که از نظر مدل و يا رنگ با فرهنگ کشور ميزبان مغايرت دارد جداً پرهيز و معرف زن ايراني و مسلمان باشيد.
9- از جمله مواردي که بايستي در هنگام خريد و تردد در بازار رعايت کنيد:
حتماً زمان خريد را طوري تنظيم کنيد که مصادف با زمان نماز نباشد که با تعطيلي فروشگاه ها مواجه شويد، دقت کنيد تمامي فروشگاه ها مجهز به دوربين مدار بسته است، پرو لباس در عربستان مرسوم نيست و بعضاً ممنوع نيز است، از خريد اشياء و يا خوراکي و... که نسبت به آن علم نداريد پرهيز فرماييد، مراقب سارقين باشيد.
10- يکي از شيوه هاي جديد سرقت که در اصطلاح (دزدي پنهان) نام دارد و در چند سال اخير شيوع پيدا کرده است بدين شکل است که اولاً سارق مورد وثوق شما است يعني به راحتي به محل نگهداري پول و اشياء شما دسترسي دارد. مثل خانه دار هتل، راننده و ... دوماً سارق هيچ گاه، کل پول شما و يا اشياء مشخص و در معرض ديد را سرقت نمي نمايد تا موجب بر انگيختن حساسيت شما شود.به طورمثال از يک بسته 100 عددي 5000 توماني 5 تا 10 برگ آن را سرقت مي کنند.
11- در صورتي که گوشي همراه شما داراي قفل (pin code) است حتماً آن رافعال نماييد.
12-هنگام عبوراز عرض خيابان ها  نهايت دقت راداشته باشيد؛ متاسفانه رانندگان عربستان عموماً بي احتياط رانندگي مي نمايند،حتماً از محل خط کشي و عبور عابر تردد کنيد چرا که درغير اين صورت و وقوع حادثه شما مقصر شناخته شده و راننده ضارب ملزم به توقف نيست.
13- از چاپ عکس و انتقال فيلم به CD و... و تعمير رايانه و تلفن همراه در فروشگاه هاي عربستان بپرهيزيد.
14-در صورت خريد سيم کارت عربي سعي کنيد خودتان سيمکارت ايراني را خارج کنيد تا مورد سرقت قرار نگيرد.

دفاتر حراست سازمان حج وزيارت و بعثه مقام معظم رهبري مستقر در ستادهاي حج در مدينه منوره و مکه مکرمه به صورت 24 ساعته آماده پذيرش تماس هاي زائرين گرامي و دريافت گزارشات شما مي باشد.