محرّم ماه آگاهی، ماه شکوفایی، ماه سوگواری و ماه عشق است. محرّم ماه آزادی و رهایی، ماه رشد و بالندگی، ماه جوشیدن و اندیشیدن، و ماه فانی شدن و به ابدیت پیوستن است. محرّم مدرسه عشقی است که باید در آن درس آموخت. محرابی است که باید در آن به نماز عشق ایستاد و نردبانی است که باید از آن بالا رفت تا به لقای حق شتافت.
1 - یکی از اعمال مهم ، دعای اول ماه است . و به جهت اینکه اول این ماه اول سال بوده و از طرف دیگر دعاهای قبل از وقت نیز تأثیر خاصی در برآورده شدن حاجات و رسیدن به امور مهم دارد، این دعا تأثیر زیادی در سلامتی و دوری از آفات دینی و دنیایی آن سال و بهبودی حال و بدست آوردن نیکی‌ها دارد. و دعایی که برای اول ماه در اقبال روایت شده دعای بسیار مفیدی برای مطالب مذکور است .
2 - بهتر است در شب اول، بعضی از نمازهایی را که در این شب وارد شده به مقدار حال و توانایی خود خوانده - حداقل دو رکعت نمازی را که شامل حمد و یازده بار "قل هو الله احد" است -، بعد از آن دعایی را که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بعد از این نماز خوانده است و در کتاب اقبال نقل شده بخواند و فردای آن روز را روزه بگیرد.
این که نقد و اصلاح و پرسش و مباحثه بد نیست و ضرر نمی‌زند، قبول؛ اما آیا دهه نخست و ماه محرم، وقت مناسبی برای این مباحث است؟ مشکل کار مدبرانه نبودن این رویکرد و این رفتار است. به نظر شما، آیا دهه نخست محرم، فرصت مناسب برای آسیب شناسی روش‌های عزاداری است، یا هنگام عزاداری است؟
در روایت آمده است : کسی که چنین عملی را انجام دهد، مانند کسی است که به مدت یک سال کارهای خوب انجام داده و تا سال آینده محفوظ خواهد بود.
3 - روزه روز سوم. در روایت آمده است: حضرت یوسف علیه‌السلام در این روز از چاه خارج شد. و اگر کسی این روز را روزه بگیرد، خداوند مشکل او را برطرف نموده و سختی‌ها را بر او آسان می‌نماید.
4 - روایت شده: مستحب است تمام ماه را روزه بگیرد. و در مورد روزه روز تاسوعا و عاشورا روایت مخصوص داریم اما احتیاط این است که روز عاشورا را روزه نگیرد ولی از خوردن و آشامیدن تا عصر خودداری نماید و آنگاه چیزی بخورد یا بیاشامد به جهت این که امام حسین علیه‌السلام و یاران حضرت در عصر از غصه های این دنیای پست رهایی یافتند و در هنگام عصر سعادتمند شده و به مطلوب خود که عبارت بود از دیدار خداوند بزرگ، رسیدند. و شاید به همین جهت است که دوستان عزادار آن حضرت علیه‌السلام در عصر این روز غم و غصه آن‌ها کاهش پیدا کرده و از بین می‌رود.
حضرت یوسف علیه‌السلام در روز سوم محرم از چاه خارج شد. و اگر کسی این روز را روزه بگیرد، خداوند مشکل او را برطرف نموده و سختی‌ها را بر او آسان می‌نماید.
دو نکته
الف- در سایر اعمال شب و روز عاشورا، از قبیل نمازها و دعاهای آن - غیر از زیارت‌ها و نمازهای آن - اشکال‌هایی وجود دارد. و ممکن است این اعمال ساخته و پرداخته مخالفین شیعه باشد. مواردی مانند استحباب سرمه کشیدن و غیر آن ؛ و حتی اگر از معصومین علیهم السلام نیز روایت شده باشد، باز هم انجام مراسم عزاداری و صلوات فرستادن بر امام علیه‌السلام و اصحاب او و لعنت نمودن کشندگان آن‌ها بهتر از انجام چیزهایی است که در آن روایات وارد شده است . زیرا در روایت بر این اعمال نیز تاکید شده است.
ب- از چیزهایی که عقل آن‌ها را همراه با زیارت آن حضرت علیه‌السلام لازم می‌داند، زیارت اهل بیت و یاران شهید اوست؛ به خصوص با زیارت‌هایی که وارد شده است.
استقبال از محرم با " چون و چرا "
هر سال در آستانه محرم، هنگامه شور بی‌بدیل عزای جان سوز امام حسین ـ علیه‌السلام ـ برخی با ناشی‌گری و یا بی‌سلیقگی به جای «آه و فغان» ـ که توصیه اهل بیت است ـ با «چون و چرا» به استقبال محرم می‌آیند.
اهالی چون و چرا و اما و اگر را که عبارت «آسیب شناسی» را خیلی دوست دارند، نمی‌توان دلسوزِ خردمند نامید، چرا که یازده ماه سال را رها می‌کنند و درست در گرماگرم دهه اول محرم به بحث و اما و اگر در روش و شیوه عزاداری و برخی حتی به چون و چرا در اصل قیام و درستی راه امام حسین می‌پردازند؛ که «چرا و اگر و شاید و به نظر من و...».
این که نقد و اصلاح و پرسش و مباحثه بد نیست و ضرر نمی‌زند، قبول؛ اما آیا دهه نخست و ماه محرم، وقت مناسبی برای این مباحث است؟ مشکل کار مدبرانه نبودن این رویکرد و این رفتار است. به نظر شما، آیا دهه نخست محرم، فرصت مناسب برای آسیب شناسی روش‌های عزاداری است، یا هنگام عزاداری است؟
سلام خدا بر امام عزیزمان که می‌فرمود: «... این محرم را زنده نگه دارید. ما هر چه داریم از این محرم است و از این مجالس ... ما باید به عمق این شهادت و تأثیر این شهادت در عالم برسیم و توجه کنیم که تأثیر او امروز هم هست. اگر این مجالس وعظ و خطابه، عزاداری و اجتماعات سوگواری نبود، کشور ما پیروز نمی‌شد. همه زیر بیرق امام حسین ـ سلام الله علیه ـ قیام کردند
هر کسی و هر رسانه‌ای باید از همه ظرفیت و توانش بهره گیرد تا این شور و خروش شعله‌ورتر شود و همه مردم تحت تأثیر شگرف عزای حسین عزیز قرار گیرند و بهره‌ها ببرند و همه تلاش کنیم تا مجالس و دسته‌جات عزاداری هر سال پرشورتر و فراگیرتر از سال‌های پیش شوند؛ چنانچه رهبر معظم توصیه فرمودند: این حادثه کربلا، پشتوانه یک نهضت است و باید آبرومند، پر تپش و پر قدرت باقی بماند.
جداً این تأسف‌برانگیز است؛ هر روزه همه قدرت‌ها «هر چه داریم» را مورد بغض و دشمنی و تحریم و تهدید قرار می‌دهند و نقشه‌ها می‌کشند و هستند کسانی که هنوز باور نکرده‌اند «هر چه داریم از محرم است».
بیمه ای برای حفظ مملکت اسلامی
به راستی، سرچشمه همه عزت و سربلندی ما قیام امام حسین و محرم و صفر و عزای حسینی است و هر سال محرم، این مملکت را بیمه می‌کند.
سلام خدا بر امام عزیزمان که می‌فرمود: «... این محرم را زنده نگه دارید. ما هر چه داریم از این محرم است و از این مجالس ... ما باید به عمق این شهادت و تأثیر این شهادت در عالم برسیم و توجه کنیم که تأثیر او امروز هم هست. اگر این مجالس وعظ و خطابه، عزاداری و اجتماعات سوگواری نبود، کشور ما پیروز نمی‌شد. همه زیر بیرق امام حسین ـ سلام الله علیه ـ قیام کردند».
درس‌هایی از مکتب محرم
حسین، آموزگار تقوا
تقوا دژی استوار است که آدمی را در برابر خطا و گناه و پلیدی و زشتی حفاظت می‌کند و حسین علیه‌السلام بهترین آموزگاری بود که عملاً آموخت تقوا، گوشه نشینی و عزلت و دوری از جامعه نیست؛ بلکه موهبتی است که با بصیرت، دانایی و ستیز دائم با هواهای نفسانی و مفاسد اجتماعی به دست می‌آید. حسین علیه‌السلام مظهر تقوای الهی و نمونه اعلای وارستگی و پارسایی است و باید تقوای حقیقی را در مکتب حسینی بیاموزیم و آموزه های عاشورا را الگوی رفتارمان قرار دهیم.
نهضت امام حسین علیه‌السلام در کربلا برای این بود تا روح مسئولیت پذیری و حق خواهی را در جامعه زنده کند و بنیاد ظلم و استبداد را از جامعه بر کند و زنگارهای نیرنگ و فریب را از چهره دین اسلام بزداید و حقیقتِ پنهان شده در پشت پرده های ضخیم تحریف را برای مردم آشکار سازد و جان خفته جاهلان، گم راهان و فریب خوردگان را بیدار کند
آغازی دیگر
عاشورا برای ما تنها یک حادثه نیست؛ بلکه نوعی فرهنگ و تاریخ آغازی دیگر است. حادثه عاشورا هرچند در زمانی بسیار کوتاه تحقق یافت و بیش از نیم روز دوام نیافت، امّا عمق حادثه چنان روایت تلخی را به تصویر می‌کشد که توجّه همه عالم را به خود معطوف می‌سازد و چنان شور و حرکتی می‌آفریند که همه قیام‌های حق‌طلبانه و آزادی‌خواهانه از سرچشمه‌اش آب می‌خورد و بر محور آن می‌چرخد. این وظیفه ماست که فرهنگ عاشورا و پیام کربلا را خوب بشناسیم و سرمشق زندگی خود قرار دهیم.
عدالت خواهی
حضرت امام حسین علیه‌السلام که خود مظهر انسانیّت و تجسم عدالت بود، پیوسته با بی عدالتی مبارزه می‌کرد و در آخر، جان مبارکش را در این راه نثار کرد. عدالت خواهی و ظلم ستیزی دو ویژگی برجسته قیام امام حسین علیه‌السلام است که برای همیشه در صفحه تاریخ ماندگار می‌باشد و معیار تشخیص مبارزات و حرکت‌های حق از باطل در طول تاریخ خواهد بود.
امر به معروف و نهی از منکر
نهضت امام حسین علیه‌السلام در کربلا برای این بود تا روح مسئولیت پذیری و حق خواهی را در جامعه زنده کند و بنیاد ظلم و استبداد را از جامعه بر کند و زنگارهای نیرنگ و فریب را از چهره دین اسلام بزداید و حقیقتِ پنهان شده در پشت پرده های ضخیم تحریف را برای مردم آشکار سازد و جان خفته جاهلان، گم راهان و فریب خوردگان را بیدار کند. ما در زیارت نامه آن حضرت شهادت می‌دهیم که «ای حسین، تو نماز را به پا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر فرمودی».
فرآوری : زهرا اجلال
منابع :
مطالبی از کتاب شریف المراقبات حضرت آیت الله ملکی تبریزی
بیانات حجت الاسلام شهاب مرادی
سایت حوزه