نویسنده : عبدالامام حویزاوی کارشناس ارشد روان شناسی تربیتی
روزه داری به عنوان یک مکتب تربیتی که سابقه ای دیرینه در ادیان و تاریخ بشریت دارد علاوه بر آثار اعتقادی عمیق و ریشه دار در نگرشو شناختافراد دارای آثار تربیتی فراوانی است که در رفتار روزه داران نمود و ظهور پیدا می کند اولین اثر وضعی مورد انتظار روزه داری تقوی است . تقوی به عنوان نیروی خود کنترلی درونی نقش مهمی در تقویت اراده و توانایی مدیریت رفتارها دارد آنچه در زبان آیات و روایات به عنوان روزه معرفی شده است تنها محدودیت خوردن و آشامیدن نیست ، توانایی مدیریت همه اعضاء و جوارح از قبیل چشم ، زبان ، دست و پا ونیز راه ندادن اندیشه های مخرب و ایذایی نسبت به خود و دیگران از دیگر نمودهای این فریضه الهی است . پیامبر اکرم (ص) در خطبه شعبانیه که در آخرین جمعه ماه شعبان به عنوان استقبال از ماه مبارک رمضان ایراد فرمودند ضمن بر شمردن آثار فردی و روحی روزه داری و فواید دنیوی و آخروی مترتب بر ان در پاسخ به سئوال امام علی (ع) پیرامون با ارزش ترین اعمال در این ماه ، خود کنترلی و تقوا در مواجهه با حرمت های الهی را به عنوان مهمترین عبادت ها معرفی کرده اند . تامین بهداشت جسمی و روانی و تقویت ارامش درونی در کنار تحکیم مهارت تاب اوری و صبر و تحمل سبب تقویت اراده انسان در مواجهه با ناملایمات و مشکلات، کمبود ها و چالشهای فراروی انسان ها و تحکیم مهرورزی می شود که در بسیاری از مکاتب تربیتی معاصر تحت عنوان مهارت های زندگی و اجتماعی مطمح نظر مربیان و مصلحان است .
روزه داری ماه رمضان ، تمرین یکرنگی ، مساوات و برابری است که همه طبقات اجتماعی از پادشاه تا فقیر و رعیت و کارگر گرسنگی و تشنگی را می چشند و در برابر آن تسلیم می شوند و خود را در رنج و درد دیگران سهیم می کند
ایجاد نظم اجتماعی جدیدی در ماه مبارک رمضان مبتنی بر تقویت روحیه همدلی ، تعاون ، و مدارا و کاهش جرائم و آسیب های اجتماعی واقعیتی غیر قابل انکار است که پزوهش های جرم شناسی بدان اشاره کرده است .
ملزم شدن انسان به برنامه یک ماه روزه داری و تمرین امساک از خوردن و آشامیدن در ساعت های مشخص و پرهیز از لذت های حلال نه تنها عزم و اراده انسان را تقویت می کند بلکه وی را از بی نظمی ، نا امنی و تجاوز به حقوق دیگران بازمی دارد .
همبستگی اجتماعی یکی دیگر از آثار تربیتی روزه داری است ، شکوفایی حسن همدردی با طبقات پایین تر و هم سویی و هم حسی با آنان ، ضمن تلطیف عواطف انسانی سبب ایجاد فضای وحدت اجتماعی و همبستگی گروهی می شود .
تحکیم حسن معاشرت به مثابه یکی از سبک های زندگی اجتماعی مورد تاکید اسلام در این ماه به وضوح در جامعه روزه دار دیده می شود که ایجاد همدلی ، همگرایی اجتماعی و کاهش آسیب های فرهنگی و اجتماعی را در پی دارد
در این نوشتار سعی شده است که به برخی از نمود های تربیتی اشاره شود سایر آثار معنوی ، عبادی ، اعتقادی ، بهداشتی و اعتقادی روزه داری پژوهش ویژه می طلبد .
شب های قدر در پیش است این فرصت گران سنگ را برای رقم زدن سرنوشت زندگی خود و جامعه ایمانی-اسلامی مغتنم شماریم باشد که مشمول رحمت بیکران الهی قرار گیریم .