رئیس سازمان حج و زیارت در همایش مدیران حج و زیارت استان ها و نمایندگان بعثه مقام معظم رهبری در استانها که بمنظور بررسی فاجعه تلخ منا برگزار شد، توضیحاتی در خصوص ابعاد این فاجعه تلخ و پیگیری های صورت گرفته در این خصوص اشاره کرد.

به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی سازمان حج و زیارت ، مهندس سعید اوحدی رئیس سازمان حج پیش از ظهر دوشنبه چهارم آبان ماه در همایش مدیران حج و زیارت استان ها و نمایندگان بعثه مقام معظم رهبری در استانها که با حضور نماینده محترم ولی فقیه و سرپرست حجاج ایرانی و جمعی از مدیران ستادی سازمان حج و بعثه برگزار شد، از تلاش های صورت گرفته در حج امسال همچنین تلاش خالصانه مدیران و همکاران در بعثه ، ستاد حج و سازمان حج و زیارت در پیگیری مسائل آسیب دیدگان فاجعه غمبار منا تقدیر کرد.

رئیس سازمان حج در این همایش گفت : اگر انسجام در خانواده حج و زیارت را شاهد نبودیم، قطعاً پیکر این 400 جان باخته فاجعه منا به ایران انتقال پیدا نمی کرد و امروز با مشکلات عدیده ای مواجه بودیم.

وی در این باره افزود: در خصوص انتقال جان باختگان فاجعه به کشور کار بزرگی صورت گرفته است در حالی که 10 ذیحجه مصادف با عید قربان فاجعه منا اتفاق افتاد ، 18 ذیحجه یعنی 8 روز بعد ، 114 پیکر آماده انتقال به ایران بود.

مهندس اوحدی بیان کرد: همکاران تیم تفحص و جستجو، پیکرهای 400 جان باخته ایرانی فاجعه منا را در مدت زمان کمتر از 20 روز از میان 5 تا 6 هزار جسدی که در سردخانه های عربستان وجود داشت، پیدا کردند.

رئیس سازمان حج در ابتدای سخنانش به ساختار تشکیلاتی ویژه ایام تشریق با توجه به تفاوت این ایام با دیگر زمان های عملیات حج اشاره کرد و گفت: برای مدیریت این ایام 5 مدیر از میان با تجربه‌ترین مدیران حج و زیارت برای هریک از بخش های ایام تشریق انتخاب شدند و برای هر کدام از این مدیریت ها ساختار تشکیلاتی و شرح وظایف تعریف شد و برای مدیران حکم انتصاب زده شده بود.

رئیس سازمان حج در این باره اضافه کرد: برای ایام تشریق و زمان اقامت زائران در مشاعر مقدس مدیریت عملیات نقل ترددی به آقای حسن سرخوش ، مدیریت عرفات به آقای مسعود مجردی ، مدیریت مزدلفه به آقای نصرالله فرهمند ، مدیریت منا به آقای غلامرضا رضایی و مدیریت جمرات به آقای محمدرضا بیات واگذار شد که همگی از باتجربه ترین مدیر ما در عملیات حج بودند.

وی در ادامه توضیح داد: در عملیات نقل ترددی با مشورتی که با نماینده محترم ولی فقیه در امور حج و زیارت انجام گرفت، امسال اعزام زائران به عرفات از ساعت 4 بعداز ظهر روز هشتم ذی الحجه از منطقه 4 مکه که دورترین فاصله را تا عرفات داشت ،آغاز شد ولی بقیه کاروان ها بعد از اقامه نماز مغرب و عشا و صرف شام در هتل بدون هیچ مشکلی به عرفات اعزام شدند.

رئیس سازمان همچنین اضافه کرد: امسال در نقل ترددی همه زائران اهل سنت روز هشتم به منا مشرف شدند و امسال جزء سالهای استثنایی بود که همه زائران اهل سنت ، ترویه شان را در منا انجام دادند و روز نهم با 33 دستگاه اتوبوس در سه رد همه این عزیزان را به منا منتقل کردیم .

رئیس سازمان حج  توضیح داد : علت اینکه ایام تشریق آن ساختار مجزا را دارد بدلیل ویژگی های این ایام است. ایام تشریق کاملاً متفاوت با مدینه و مکه است و شرایط استقرار زائران و ترافیک و جمعیت زائران در این ایام متفاوت است . در ایام تشریق تمامی زائران جهان اسلام در یک زمان و در یک مکان مستقر هستند . اعمال متمرکز است و همه زائران در یک مکان در یک محدوده زمانی می خواهند اعمالشان را انجام دهند .

وی در خصوص ویژگی های ایام تشریق بیان کرد: در خصوص خیمه های زائران باید برق و امکانات چادرها تأمین شود، نوع غذا و تدارکات هم متفاوت است و دور بودن آشپزخانه ها را هم داریم.

رئیس سازمان حج اضافه کرد: در ایام تشریق هماهنگی میان همه کشورهای اسلامی هم ضرورت دارد ما در مکه و مدینه بین خودمان هماهنگی می کنیم اما در ایام تشریق جدای از هماهنگی بین زائران مجموعه خودمان بین کشورهای جهان اسلام هم باید یک هماهنگی اتفاق بیفتد.

رئیس سازمان حج در این خصوص اضافه کرد: در رابطه با هماهنگی میان کشورها، سعودی ها یک جلسه توجیهی را در جده برگزار کردند که تعدادی از عزیزان ما در آن شرکت کرده بودند البته این جلسه جده هم درخواست ما نبود چون متأسفانه گاهی اوقات در جراید و اخبار گفته شده که این جلسه به درخواست ایران بوده که اعلام می کنیم اینگونه نبوده و پنجاه تا شصت کشور از تمام دنیا در این جلسه بودند و این جلسه عام بوده و هرچه هم گفتند عام بوده و مختص یک کشور نبوده است و اصلاً سعودی ها هم وقت نداشتند که برای تک تک کشورها جلسه بگذارند .

رئیس سازمان حج تصریح کرد: در خصوص مسیرهای حرکت زائران و برنامه ریزی ها هم جلسه بصورت کلی بوده و سعودی ها توصیه هایشان را اعلام کردند . همکاران ما که در جلسه جده شرکت کرده بودند ، صورتجلسه و گزارش را خدمت آقای محمدی مدیرعملیات حج ارائه کردند و در این خصوص با نماینده محترم ولی فقیه در امور حج و زیارت نیز مشورت شد.

مهندس اوحدی ادامه داد: در بخش مدیریت نقل ترددی برای ایام تشریق ، در مکه ده ها جلسه تئوری و میدانی برای مدیران و معاونان کاروانها و مجموعه ها داشتیم و بر اساس همین جلسه ای که در جده تشکیل شده بود ، دستور العمل ها ابلاغ شده بود .

رئیس سازمان حج توضیح داد: در خصوص ایام تشریق اینگونه نبوده که جمعیتی بدون برنامه ریزی اعزام شوند، در مجموعه ستاد عملیات حج و بعثه اتاق فکری بوده و برنامه ریزی هایی وجود داشته است.

رئیس سازمان حج بیان کرد : با این چارچوب جلسات توجیهی انجام شد، در کنار جلسات توجیهی که در مناطق مکه انجام می شد ، بصورت میدانی مدیران و معاونان کاروانها را به عرفات و منا بردند ، در مسیر رمی جمرات ، مسیرهایی که برای ما تعریف شده بود ، مدیر کاروان ، معاون کاروان و روحانیون عزیز ، توجیه شدند که این خیابان سوق العرب است این خیابان جوهره است و این خیابان ها همان مسیری بود که در جده به ما اعلام کرده بودند که اینها مسیر ایرانی ها است .

وی ادامه داد: مسیر چادرهای منا را مدیران کاروان ها و مجموعه ها دیدند و مسئولیت چادرها به عزیزان واگذار شد. در کنار همه اینها با هماهنگی که خدمت امیرالحاج زائران جمهوری اسلامی ایران داشتیم دو جلسه ی بزرگ در مکه برگزار شد. یکی همایش توجیهی مدیران و معاونان کاروانها و مدیران مجموعه ها بود که هم حاج آقا قاضی عسکر و هم خود بنده و هم آقای محمدی با جزئیات ایام تشریق را توضیح دادیم.

وی بیان کرد : همچنین در جلسه دیگری در مکه که قبل از ایام تشریق برگزار شد و همه روحانیون محترم کاروان ها حضور داشتند ، آخرین توجیهات و دستورالعملهای ویژه این ایام با دو نگاه یکی ایجاد هماهنگی درون مجموعه و دوم هماهنگی با بقیه کشورها ارائه شد.

رئیس سازمان حج گفت: تأکیدی که در جلسه جده کردند این بود که شما از خیابان اصلی که دو مسیری است که از راه پله هست بروید که از آن دو راه پله ای که مقابل خیابان 204 وارد می شود، زائران ایرانی باید می رفتند و گفته بودند شما زائران را توجیه کنید که از مسیر آن دو راه پله بیایند و برگشت را از آن راهی که در آن رمپ و سرازیری وجود دارد، برگردند.

رئیس سازمان حج توضیح داد: در مسیر حرکت زائران ایرانی از خیمه های ایران به سمت جمرات، دو راه پله است که از یکی از آنها زائر از فاصله 10 متری خیابان 204 وارد می شود و یکی از آنها دقیقاً جلوی خیابان 204 است یعنی وقتی زائر وارد می شود روبرویش خیابان 204 است که متأسفانه در یک مقاطعی آن مسیر دوم را می بندند یعنی زائر ما از آن خیابانی که باید تردد کند  ، نمی تواند تردد داشته باشد و مجبور به ورود به خیابان 204 می شود.

 مهندس اوحدی در خصوص مسیر تردد زائران از خیمه های منا به سمت جمرات توضیح داد : زائر ما از طریق خیابان 25 می آمد و وارد سوق العرب می شد ، یا مستقیم می آمد و وارد خیابان جوهره می شد و به سمت رمی جمرات می رفت اما در مقطعی مسیر ورودی دسترسی خیابان 25 به سوق العرب را بسته بودند.

مهندس اوحدی در خصوص علت بستن خیابان و هدایت زائران به سمت خیابان 204 گفت: سعودی ها در جلساتشان که بعد از حادثه منا برگزار شد، به ما گفتند این خیابان تحت عنوان شارع جدید هست و ما آنروز صبح دیدیم که این خیابان ترافیک کمی دارد لذا احساس کردیم که بار ترافیک سوق العرب و جوهره که البته این خیابانها فقط مختص تردد زائران ایرانی نیست و کشورهای دیگر هم هستند را بدین وسیله بگیریم .

وی توضیح داد:البته خیابان 204 اتفاقاً خیابانی است که ما را به طبقه دوم جمرات می برد و  زائران برای رفتن به طبقه همکف باید قبل از پل ملک خالد از طریق رمپ وارد خیابان سوق العرب شوند تا به طبقه همکف رمی جمرات بروند.

وی در خصوص دیگر علت رخ دادن فاجعه منا بیان کرد: متأسفانه در خیابان 204 در دو طرف خیابان چادرهای سودان و افریقا و مصر، مراکش و الجزائر است و زائران دیگر کشورها بایستی بعد از اینکه رمی شان را انجام می دادند ، در برگشت از مسیر پل جمرات بعد از ملک خالد ، وارد خیابان 223 می شدند و از خیابان 223 می آمدند در خیابان 226 و از این خیابانهای فرعی می‌آمدند وارد چادرهایشان می شدند یا اینکه برمی گشتند از ابتدای مسیر می آمدند در 204 و وارد چادرها می شدند . بدلیل اینکه متأسفانه زائران افریقایی با باروبنه و ساک وارد 204 شدند و  اینکه صبح زود مثلاً 6 صبح مستقیم از مزدلفه به جمرات رفته بودند ، ساعت 7و نیم تا 8  صبح در برگشت متأسفانه اینها از خیابان 204 برمی گردند و از طرفی نیروهای پلیس ساعت 8 صبح تقاطع خیابان های 223 و 204 را می بندد که اینها باید مسیر را باز می گذاشتند و زائر کشورهای دیگر را نمی گذاشتند در برگشت وارد 204 شود.

وی در ادامه بیان کرد: متاسفانه با توجه به برگشت زائران آفریقایی به سمت خیمه هایشان و همچنین اعزام زائرانی که به سمت جمرات در حرکت بودند، تقابل جمعیتی اتفاق افتاد و باعث شد در خیابان 204 که عرض آن 15 متر است که کمتر از عرض سوق العرب و جوهره است این فاجعه اتفاق بیفتد و همچنین  خیابان فرعی223 بطول 8 متر و عرض 10 متر و فرعی های منتهی به 204 درگیر حادثه شوند و در فاصله 220 متر به عرض 15 متر آن فاجعه بسیار دردناک اتفاق بیفتد.

وی افزود: در کمیته مستند سازی ما آماری وجود دارد که در هر متر مربع بین 4 تا 5 نفر و بعضاً تا 6 نفر جمعیت فشرده بوده و متأسفانه با بی تدبیری که شد علی رغم  اینکه جلوی خیابان را بسته بودند ، هنوز این سربازها و پیش آهنگ های سعودی می گفتند : "الی الجمرات الی الجمرات".

 رئیس سازمان حج همچنین در خصوص علل بروز حادثه بیان کرد: دو طرف خیابان 204 نرده های آهنی تا بالای چادرها است یعنی هیچ راه اضطراری در این خیابان وجود نداشت و از طرفی دو طرف خیابان بسته شده بود و در واقع 25 هزار نفر جمعیت در 220 متر جا قرار گرفتند .

رئیس سازمان حج به دیگر علل فاجعه اشاره کرد و گفت: یکی از دلایل این اتفاق آشفتگی مدیریتی سعودی ها بود که هماهنگی بین اینها نبود مثلاً پلیسی که انتهای خیابان 204 را بسته بود با پلیسی که در ورودی خیابان 204 زائران را به داخل هدایت می کرد که از اینجا بروید با هم هماهنگ نبودند.

وی افزود: دلیل دیگر بروز این فاجعه تلخ ، مشکلات و کمبودهای خود خیابان 204 بود مثلاً  یک جت فن و پنکه هایی مثل آنچه در خیابان جوهره و سوق العرب وجود دارد ، دراین خیابان وجود نداشت. تعداد دوربین ها در این خیابان بسیار محدود بود، در مسیر امکانات تهویه هوا وجود نداشت، مسدود بودن مسیر های خروجی ، عدم نظارت از اتاق مراقبت و کنترل بدلیل نبودن دوربین های کافی در این مسیر وجود داشت و سعودیها نمی توانستند از اتاق مراقبت شرایط را کنترل کنند.

وی با اشاره به اینکه امکانات امداد رسانی در این خیابان وجود نداشت، گفت: خیابان 204 بدلیل اینکه خروجی ندارد دسترسی هم ندارد، خیابان سوق العرب فقط 6 خروجی به خیابان جوهره و بیمارستان منا دارد شما از خیابان 204 وقتی دارید وارد خیابان 206 می شوید، خیابان 206 هم بن بست است لذا راه های امدادرسانی اینها با مشکل مواجه بود.

وی به  نبود خدمات امداد رسانی در خیابان 204 اشاره کرد و توضیح داد: تنها یک درمانگاه هلال احمر در انتهای خیابان 204 وجود دارد که آنهم مثلاًیک یا دو اتاق 3*2 دارد و امکاناتی ندارد.

رئیس سازمان حج ادامه داد:توقف خودروی پلیس را دراین خیابان داشتیم، یک مرکزدفاع مدنی در انتهای خیابان هست که این دو دستگاه خودرو هم هرکدام به عرض 3 متر عرض خیابان را گرفتند که این هم یک گلوگاهی ایجاد کرده بود که حجم جمعیت آمد و خیابان مانند یک قیف شده بود که موجب شد تا آمار جان باختگان بالا رود.

وی به دیگر مشکلات موجود در امدادرسانی به حادثه دیدگان اشاره کرد و گفت: تأخیر جدی در ورود آمبولانس ها را داشتیم، ساعت 8 و نیم تا یک ربع به 9 صبح حادثه اتفاق افتاد ولی ساعت 12 ظهر اینها توانستند عملیات امدادشان را شروع کنند همچنین اجازه نمی دادند دیگر کشورها از امکانات شان برای امدادرسانی به زائران استفاده کنند.

وی ادامه داد: البته ساعت 5 بعد از ظهر روز حادثه سعودی ها موقعیت منطقه را نظامی اعلام کردند و همه را از آنجا بیرون کردند.

وی در خصوص نبودن عوامل امدادی و امداد گمشدگان در خیابان 204 گفت: اصلا خیابان 204 مسیر ما نبود، مسیر ما سوق العرب و جوهره بود. ما در مسیر سوق العرب و جوهره 45 نیروی امدادگر با لباس و کلاه داشتیم . هیئت پزشکی هم در هر مسیر 4 ایستگاه هلال احمر داشت. در برگشت هم 35 امداد گر داشتیم یعنی در سوق العرب ، جوهره و همچنین طریق مشاة که محل برگشت زائران ما بود،80 نفر امدادگر در مسیر رفت و برگشت زائران مستقر شده بودند.

وی به بخش دیگری از حادثه اشاره کرد و گفت: در زمان حادثه زائران چادرهای الجزائری و مراکشی نیز شروع به آب پرتاب کردن برای مردم کردند و همین تجمع زائران دیگر کشورها از جمله آفریقایی ها برای گرفتن آب موجب صدمه دیدن بسیاری از زائران شد.

وی افزود: متاسفانه در مسیر اجازه داده بودند زائران دیگر کشورها ویلچر بیاورند همچنین زائر آفریقایی با چمدان بزرگ وارد مسیر شده بود که اینها نیز بر مشکلات این مسیر می افزود.

رئیس سازمان حج در توصیف شرایط روز حادثه بیان کرد: در روز حادثه گرمای بالای هوا را داشتیم که متأسفانه باعث شد که خیلی از عزیزان ما حدود یک ساعت در آن گرما ایستاده باشند و در حالت ایستاده با تشنگی جان دهند.

وی افزود: در خصوص امدادرسانی به زائران امکانات کافی برای احیاء وجود نداشت و  بیمارستان منا حداکثر شاید 50 دستگاه اکسیژن احیا داشت در حالی که حدود 6 هزار مجروح روی زمین مانده بود و همه اینها مشکل تنگی نفس و تشنگی و خفگی داشتند و دستگاه اکسیژن لازم بود که اینها را احیاء کند و از آنجایی که آمادگی برای این بحران وجود نداشت ، خیلی از عزیزان دچار خفگی شدند.

وی افزود: آشفتگی در مدیریت انتقال مجروحین وجود داشت، ساعت یک نیمه شب هنوز همکاران ما گزارش می دادند که آمبولانس ها دارند تردد می کنند و تلاش می کردند که مسیر را برای رمی روز یازدهم آماده کنند.

وی به شرایط بسیار بد نگهداری اجساد اشاره کرد و گفت: بسیاری از زائران را با کانتینرهایی که دمای آن 4 درجه بود ، جابجا کردند . زمانی که بهمراه جناب آقای دکتر هاشمی وزیر محترم بهداشت و آقای قشقاوی معاون محترم کنسولی وزارت امور خارجه به سردخانه رفتیم ، دیدیم از آن 24 تریلی 4 تریلی را تخلیه کرده بودند در برخی تریلی ها 250 جسد را روی هم گذاشته بودند و این اجساد متلاشی شده و تغییر وضعیت داده بود.

وی به شرایط سردخانه ها اشاره کرد و توضیح داد: بعضی دوستان می گفتند ما سه عدد ماسک روی هم زده بودیم و تحمل بیشتر از دو ساعت ماندن در آن محیط را نداشتیم حالا چه برسد که در میان اجساد بروید و با تمام وجود و با همه تعهد 24 ساعته بگردید تا یک جنازه را پیدا کنید.

وی توضیح داد : در ابتدای کار مرجع مشخصی برای پاسخگویی در سردخانه ها وجود نداشت زمانی که به سردخانه ها می رفتیم هزاران نفر از زائران درمانده از کشورهای مختلف می آمدند و می دیدیم که خود شخص زائر می آمد و می خواست از روی عکس و مانیتور زائرش را پیدا کند.

رئیس سازمان حج گفت:  با هماهنگی که با نماینده محترم ولی فقیه انجام شد در همان ساعات اولیه وقوع حادثه، در منا ستاد بحران با 7 کمیته فرعی و شرح وظیفه و ساختار و احکام مشخص با مسئولیت رئیس سازمان حج تشکیل شد و عزیزان وارد صحنه عملیات شده و کار را مدیریت کردند.

رئیس سازمان حج به دیدار اخیر مسئولان حج با مقام معظم رهبری اشاره کرد و گفت: ایشان فرمودند تنها صدای رسایی که در عربستان بلند شد، صدای جمهوری اسلامی ایران بود.

وی افزود: برخی کشورها در عربستان از ما می پرسیدند شما چگونه اجسادتان را تحویل گرفتید ؟ در سردخانه های سعودی زائران می آمدند و التماس می کردند که بتوانند سردخانه را ببینند.

رئیس سازمان حج به روند اطلاع رسانی فاجعه منا اشاره و بیان کرد: اولویت های ما اطلاع رسانی صحیح و شفاف بود و خدا را شکر می کنیم همین شفاف صحبت کردن از جمله مسائلی بود که آقا به عنوان یکی از ویژگی های برجسته به آن اشاره کردند و فرمودند این نوع اطلاع رسانی را ادامه دهید تا حاشیه ای روی این فاجعه منا ایجاد نشود.

وی ادامه داد : اقدامات دیگری که با مشورت نماینده محترم ولی فقیه انجام شد، حضور در تمامی کاروان های آسیب دیده بود که با حضور دوستان به دیدار کاروان های داغدیده می رفتیم که شرایط سختی بود و از بازماندگان و مصیبت دیدگان دلجویی می کردیم.

رئیس سازمان حج در خصوص پیگیری وضعیت مجروحین فاجعه منا بیان کرد: در خصوص مجروحین حادثه، مجموعه مرکز پزشکی کارهای بزرگی انجام دادند و ظرف 5 روز 400 مجروح را مدیریت کردند بگونه ای که در مدت دو هفته، دیگر مجروحی در بیمارستان ها نداشتیم و مجروحانی که نیاز به بستری بیشتر داشتند به ایران انتقال داده شدند و شاید تنها کشوری بودیم که با قدرت اعلام می کنیم که به برکت همین سرمایه های انسانی پرتلاش و مخلص توانستیم مسائل را بخوبی مدیریت کنیم.

رئیس سازمان حج به سفر هیئتی از سوی دولت به سرپرستی دکتر هاشمی وزیر بهداشت به عربستان اشاره داشت و گفت: زمانی که هیئت ایرانی به عربستان آمد، دو جلسه بسیار سنگین با سعودی ها با حضور این عزیزان تشکیل و یک نقشه راهی برای پیگیری فاجعه و برای انتقال پیکرها و تعیین وضعیت مفقودین و مجروحین تعریف شد.

وی بیان کرد: بعد از جلسه ای که با حضور وزیر بهداشت با سعودی ها داشتیم، مصوب شد اجساد با هواپیمای کارگوی سعودی به ایران منتقل شوند همچنین تمام تشریفات قانونی برای انتقال پیکرهای جان باختگان ایرانی برداشته شده است در حالی که برای انتقال جان باختگان باید از 6 دستگاه سعودی مجوز گرفته شود.

وی به موضع گیری مقتدارانه رهبر معظم انقلاب در خصوص حادثه دیدگان منا اشاره کرد و گفت: در این سخنان تاریخی رهبر معظم انقلاب با بیانات کوبنده و زیبای خودشان از حقوق بیش از 400 شهروند ایرانی حمایت کردند.

وی در خصوص ادامه پیگیری وضعیت حادثه دیدگان منا گفت: نهایتاً یک کمیته مشترکی درعربستان تشکیل شد که از طرف سعودی ها، قائم مقام وزیر بهداشت و از طرف ایران سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در جده مسئول کمیته شدند که این کمیته در شهر مکه تا الان سه جلسه تشکیل داده است.

وی افزود: متأسفانه قضاوت هایی هم داخل کشور می شود که البته طبیعی است ، فاجعه بزرگ این چنینی، شایعاتی را هم بدنبال دارد و گمانه زنی ها هم وجود دارد البته رهبری در دیدار اخیر با فرمایشاتی که داشتند همه این مسائل را پایان دادند و فرمودند علت سوء مدیریت دولت سعودی بوده است و ثانیاً ایشان در فرمایشاتشان به کار انقلابی و ایثار بزرگی که بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت و ستاد حج انجام دادند، اشاره کردند و به شایعات پایان دادند و در این موضوع فصل الخطاب شدند.

وی در ادامه بیان کرد: بعد از بازگشت به ایران و پس از دیدار با رهبری به کمیسیون امنیت مجلس رفتیم و در آنجا گزارشی از فاجعه ارائه شد.

رئیس سازمان حج با اشاره به اینکه بعضی می گویند ساعت 10 صبح کاروان ها باید می رفتند، تصریح کرد: بنده شهادت می دهم که یک برگ کاغذ، یک ابلاغ و یک کلمه ای در این خصوص از طرف سعودی ها برای ما نوشته نشده و این توصیه همیشگی بوده که کاروان ها اول صبح نروند چون جمعیت زائران زیاد است که البته این موارد در جلسات تأکید شد اما سوء مدیریت سعودی ها بوده که راه را بستند و زائر ما به پلیس اینها اعتماد کرد ولی متأسفانه شاهد  آن فاجعه تلخ و غمبار بودیم.

رئیس سازمان حج ادامه داد: آقا فرمودند این فاجعه باید در مجامع بین المللی زنده نگه داشته شود که انشاءالله راهکارهای آن را دنبال می کنیم.

رئیس سازمان حج گفت: در جلسات شورای برنامه ریزی بعثه مصوب شد که آن 7 کمیته همچنان مستقر باشند، کمیته اطلاع رسانی مستقر هست، عزیزان کمیته مستند سازی در استان ها مستقر هستند و با  مدیرکاروان ها و روحانیون کاروانها  و زائران گفتگو می کنند، از کمیته تفحص در عربستان حضور دارند و کمیته بهداشت و درمان و کمیته حقوقی نیز هنوز پیگیر و فعال هستند.

وی ادامه داد : سر زدن به خانواده های داغدیده و دلجویی و تفقد از آنان ادامه دارد و سعی می کنیم دیدار با خانواده ها را در استان ها داشته باشیم.

وی در پایان گفت: بر اساس هماهنگی با نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت تماس و مکاتبه ای با وزیر ارشاد داشتیم و خواستیم که شورای عالی حج برای پیگیری فاجعه منا با دستورالعمل مشخص تشکیل شود تا در همه مسائل از جمله مسائل حقوقی و دیگر مسائل این فاجعه تلخ، پیگیری ها را ادامه دهیم./